15 sierpnia 2015
Jeśli na dziąsłach, języku lub wewnętrznej stronie policzków występuje zmętniały nabłonek, białe plamki lub twarde tarczki warto udać się do lekarza. Może to być bowiem leukoplakia – nieprawidłowy proces rogowacenia nabłonka błon śluzowych. Nie należy bagatelizować tego typu zmian – leukoplakia zaliczana jest do stanów przedrakowych.
Termin Leukoplakia został użyty po raz pierwszy przez węgierskiego dentystę Schwimmera w 1877 roku. Jednak już w 1851 Paget opisał tę zmianę, nazywając ją plamą palaczy, pojawiała się bowiem u pacjentów nałogowo palących tytoń. Leukoplakia składa się z dwóch słów greckiego pochodzenia leuko (biała) i plamos (plama), określających zmiany charakterystyczne dla tego schorzenia. Zanim jednak pojawią się owe białe plamy, nabłonek zaatakowany chorobą mętnieje. Stopniowo zaczynają się pojawiać rzeczone zmiany, które z czasem twardnieją. Jeśli leukoplakia nie jest leczona, w obrębie białych tarczek tworzą się czerwone rozpadliny i nadżerki. Dość często powstaje stan zapalny, czasem brodawkowate wyrośla. Najczęściej zmiany takie występują na policzkach , wargach, w kątach ust oraz języku. Jeśli natomiast pojawią się w dnie jamy ustnej oraz brzusznej powierzchni języka istnieje większe prawdopodobieństwo, że są to zmiany nowotworowe.
Axell podzielił leukoplakię na dwie kategorie: homogenną (postać białej plamy) i niehomogenną, w której występują postacie: nadżerkowa, guzowata i brodawkowa. Jest to podstawowy podział, który później był rozszerzany i zmieniamy przez innych naukowców. Istnieją również podziały leukoplakii ze względu na czynniki wywołujące chorobę lub na stopień jej zaawansowania.Niestety nie znane są jednoznaczne przyczyny leukoplakii. Za czynniki patogenne uważa się tytoń, alkohol, przewlekłe drażnienie błony śluzowej, promieniowanie UV oraz różnicę miejscowych potencjałów elektrycznych. Wpływ na rozwój leukoplakii mają również zaburzenia hormonalne oraz wirusy EBV, HPV, HSV i HIV.
Według różnych wyników badań, leukoplakia pojawia się średnio od 0,2 do 11 proc. badanej grupy. Najczęściej występuje u palaczy, zwykle między 40. a 60. rokiem życia. Trzykrotnie częściej dosięga mężczyzn niż kobiety. W od 3 do 14 proc. przypadków zmiany przekształcają się w nowotwór.
W większości przypadków leczenie polega na usunięciu czynników wywołujących zmiany. Jeśli nie cofną się samoistnie, zostaje pobrany wycinek zmiany. Po przebadaniu rozpoczyna się leczenie farmakologiczne przez miejscowe podanie kwasu 13−cis retinoidowego, oraz witamin z grupy A+E i beta karotenu. W przypadku zmian wieloogniskowych stosowanie się cytostatyki. Jeśli zmiany są na tyle małe, że ich usunięcie nie spowoduje ściągających blizn, można zastosować leczenie chirurgiczne. Zwykle wykorzystuje się w tym celu metody: tradycyjną, laseroterapię lub krioterapię. Lasery używane do leczenia leukoplakii, emitują światło o długości fali 2000–10 000 nm [10]. Stosuje się również lasery średnioenergetyczne. Dla chirurga wykonującego zabieg, lasery zwiększają precyzję cięcia przez zmianę długości promieniowania czy aplikacji, dla pacjenta oznaczają mniejsze krwawienie, mniejsze obrzęki i mniejszy ból pooperacyjny. Krioterapia czyli zamrażanie, wykonywana jest pod znieczuleniem powierzchniowym lub nasiękowym i trwa od 30 do 90 sekund. Zmiany zamrażane są ciekłym azotem o temperaturze wrzenia –195,8°C. Minusem krioterapii jest niemożliwość pobrania próbki zmiany do badania histopatologicznego.
Po usunięciu lub zamrożeniu zmian, ważny jest stały monitoring pacjentów: co 2-3 miesiące w przypadku leukoplakii z obecnością dysplazji oraz co pół roku w przypadku leukoplakii z hiperplazją.
Usuwanie leukoplaki laserem CO2
