Profilaktyka onkologiczna

Przyczyny powstawania nowotworów

Przyczyną rozwoju 70-80 proc. nowotworów jamy ustnej są przede wszystkim czynniki środowiskowe. Rozróżniamy nowotwory:

• tytoniozależne – stanowią 30% wszystkich zmian nowotworowych jamy ustnej; palenie aż pięciokrotnie zwiększa ryzyko rozwoju raka
• alkoholozależne 5% nowotworów – jeśli pacjent obok nałogu tytoniowego spożywa duże ilości alkoholu, ryzyko rozwoju raka zwiększa się aż o 37 razy!

Rokowanie mogą dodatkowo pogorszyć zakażenia wirusowe i cukrzyca.

Metody diagnostyki nowotworowej

Jedną z metod stosowanych w naszych gabinetach sprawdzenia stanu jamy ustnej pod względem zmian nowotworowych jest lampa emitująca promieniowanie 400 – 460 nm. Umożliwia ona śródzabiegową identyfikację marginesu tkanek zdrowych. W ich rozpoznawaniu wykorzystuje zjawisko zmienionej fluorescencji patologicznych tkanek. Zmiany czarne oznaczają zmiany patologiczne, natomiast zielone to tkanki prawidłowe.

Innym sposobem diagnozy jest system barwienia środkiem Vizilite Plus with TBlue. Zawiera on tzw. błękit toluidyny. Wiąże się on z DNA i RNA komórek, w których zawartość kwasów nukleinowych jest większa, czyli z:

• komórkami nowotworowymi,
• komórkami atypowymi,
• komórkami tkanek regenerujących się,
• komórkami w obrębie stanów zapalnych.

Po aplikacji preparatu w wybrane miejsca i oświetleniu błony śluzowej, zdrowa tkanka ma kolor niebieski, a strefa zmieniona kolor biały.

Po rozpoznaniu wykwitów chorobowych błony śluzowej jamy ustnej ważną metodą badania jest biopsja, czyli badanie histopatologiczne. Pozwala ona ustalić lub potwierdzić diagnozę. Lekarz ogólnie praktykujący może ją wykonać jedynie w przypadku niektórych zmian, takich jak mucocele, ziarniniaki szczelinowate, włókniaki, ziarniniaki ropotwórcze, nadziąślaki. Jeśli u pacjenta występuje owrzodzenie niegojące się, leukoplakia, erytroplakia, zmiany pęcherzowe, nowotwory/ guzy ślinianek, podejrzenie nowotworu złośliwego, zmiany w chorobach ogólnoustrojowych, badanie powinno zostać przeprowadzone przez specjalistyczny ośrodek.

Zasady profilaktyki onkologicznej

Profesjonalna profilaktyka onkologiczna w tym zakresie powinna kierować się zasadami:

• systematyczne badanie zewnątrz- i wewnątrzustne, badania dodatkowe i dokładny wywiad,
• wczesne wykrywanie zmian chorobowych, prawidłowe rozpoznanie i właściwe leczenie,
• ewentualne wczesne skierowanie do specjalisty,
• wykluczenie stosowania leków przyżegających,
• walka z nikotynizmem i alkoholizmem,
• wykonywanie biopsji zmiany, gdy nie goi się przez 2 tygodnie,
• regularna kontrola chorych obciążonych większym ryzykiem rozwoju zmian przednowotworowych i nowotworów – należy tu uwzględnić osoby chore po radio- i chemioterapii, po immunosupresji (zwłaszcza po transplantacjach), chorzy po przebytej kile lub gruźlicy (kontrola blizn)

Profilaktyka onkologiczna powinna uwzględniać również pełną sanację jamy ustnej, czyli:

• usunięcie korzeni (rak dziąsła wygląda na zmianę zębodochodną, usunięcie zęba ułatwia wnikanie raka w głąb kości),
• eliminację prądów elektrogalwanicznych (różne metale), m.in. usunięcie wypełnień amalgamatowych
• przeprowadzenie prawidłowego leczenia protetycznego i odbudowę bezzębnych odcinków wyrostka, aby pacjent nie gryzł dziąsłami. Do działań profilaktycznych należy także wymiana protez co 5 lat i zapewnienie zachowania prawidłowych warunków zwarciowych i dobrego przylegania płyty protezy. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie uzupełnień stałych. Współczesna stomatologia umożliwia konstrukcje stałe (niewyjmowane uzupełnienia) poprzez wykorzystanie implantów do odbudowy braków zębowych.

W ramach profilaktyki onkologicznej lekarz powinien nauczyć pacjenta:

• zachowanie higieny jamy ustnej (przeciwwskazane są płukanki z alkoholem),
• potrzeby wizyty kontrolnych co 6 miesięcy, nawet u osób bezzębnych,
• zgłaszania się do lekarza z problemem, zamiast leczenia się na własną rękę,
• zaprzestać palenia tytoniu – 30-40% zgonów z powodu nowotworów wynika z palenia tytoniu.